Program

Wykładowcy plenarni

Charles H. Bennett
IBM Thomas J. Watson Research Center (Yorktown Heights, NY)
Nagroda Harvey’a 2008
Amerykański fizyk, teoretyk informatyki pracujący na stanowisku IBM Fellow w IBM Research. Ukończył studia z zakresu chemii na Brandeis University w 1964 roku, następnie w 1971 roku uzyskał doktorat na Uniwersytecie Harvarda w dziedzinie dynamiki molekularnej i kontynuował swoje badania w Argonne Laboratory. Od 1972 roku pracuje w IBM Research, gdzie rozpoczął prace nad różnymi aspektami relacji pomiędzy informatyką i fizyką. Rok później wraz z Rolfem Landauerem pokazał, że dowolne obliczenia mogą być wykonywane przez logicznie i termodynamicznie odwracalne urządzenie. W 1982 roku, stosując teorię informacji zaproponował reinterpretację demona Maxwell’a. We współpracy z Gilessem Bressardem z uniwersytetu w Montrealu wprowadził pierwszy kwantowy protokół szyfrowania. Dzięki pomocy Johna Smolina, w 1989 roku została przeprowadzona jego demonstracja. W latach 1983-5 w jako profesor wizytujący wygłaszał wykłady z kryptografii i fizyki obliczeń na uniwersytecie w Bostonie. W latach dziewięćdziesiątych kontynuował prace nad szeroko rozumianą informatyką, jest między innymi współodkrywcą teleportacji kwantowej oraz gęstego kodowania informacji kwantowej, wprowadził różne techniki dla wiernej transmisji klasycznej i kwantowej informacji przez zaszumione kanały. Sformułował cztery podstawowe zasady informatyki kwantowej, zwane prawami Bennetta. Charles H. Bennett jest m.in. członkiem Stowarzyszenia IBM, Amerykańskiego Towarzystwa Fizycznego i Amerykańskiej Akademii Nauk. W 2008 roku otrzymał prestiżową Nagrodę Harvey’a przyznawaną przez Instytut Technologii Technion.
Theodor W. Hänsch
LMU University of Munich & Max-Planck Institute of Quantum Optics
Nagroda Nobla 2005
Prof. Theodor W. Hänsch, laureat Nagrody Nobla z fizyki, 2005. Niemiecki fizyk, dyrektor w Instytucie Optyki Kwantowej Maxa Plancka i Carl Friedrich von Siemens Chair Uniwersytetu Ludwika Maksymiliana w Monachium, Niemcy. Otrzymał stopień doktora na Uniwersytecie w Heidelbergu w 1969 roku. Następnie odbył kilkuletni staż na Uniwersytecie Stanforda w Kalifornii, gdzie w 1973 roku otrzymał wyróżnienie Naukowca Roku, a w 1975 roku tytuł profesora. W 1983 roku wrócił do Niemiec kierować Instytutem Optyki Kwantowej Maxa Plancka. W 1970 roku wynalazł nowy typ lasera z impulsami światła o ekstremalnie wysokiej rozdzielczości spektralnej. W latach 90-tych, wraz ze współpracownikami rozwijał nowe metody do pomiarów częstotliwości światła laserowego o jeszcze większej precyzji za pomocą tzw. optycznego grzebienia częstotliwości. Dzięki tak wysokiej precyzji, osiągalne stało się poszukiwanie możliwych zmian w czasie stałych fundamentalnych przyrody. Za te osiągnięcia został uhonorowany, w połowie wspólnie z Johnem Hallem (drugą połowę otrzymał Roy Glauber), Nagrodą Nobla z fizyki w 2005 roku, za „precyzyjną spektroskopię laserową, ze szczególną uwagą na technikę optycznego grzebienia częstotliwości”. Jest również laureatem wielu innych nagród: Otto Klung Prize (1980), Comstock Prize in Physics (1983), Herbert P. Broida Prize (1983), William F. Meggers Award (1985), Michelson Medal (1986), Italgas Prize for Research and Innovation (1987), Gottfried Wilhelm Leibniz Prize (1989), King Faisal International Prize (1989), Einstein Prize for Laser Science (1995), Arthur L. Schawlow Prize (1996), Stern-Gerlach Medal (2000), Arthur L. Schawlow Award (2000) i Philip Morris Research Prize (1998), SUNAMCO Medal (2001), Matteucci-Medal (2002), I. I. Rabi Award (2005), Otto Hahn Prize (2005), Bambi Award (2005), Ioannes Marcus Marci Medal (2006), Rudolf Diesel Gold Medal (2006), Carl Friedrich von Siemens Prize (2006), James Joyce Award (2009).
Gerard ‘t Hooft
Utrecht University
Nagroda Nobla 1999
Holenderski fizyk teoretyk, uzyskał stopień doktora na Uniwersytecie w Utrechcie w 1972 roku, po którym odbył staż w Europejskiej Organizacji Badań Naukowych CERN, natomiast w 1977 roku został profesorem fizyki teoretycznej. Jego praca skupia się na zagadnieniach związanych z teorią czarnych dziur, grawitacją kwantową oraz podstawowymi aspektami mechaniki kwantowej. Jest autorem teorii holograficznej, która może mieć zastosowanie do wyjaśnienia paradoksu informacyjnego w kontekście czarnych dziur. Jest członkiem wielu organizacji: Królewskiej Holenderskiej Akademii Sztuk i Nauk, Międzynarodowej Akademii Nauk, Francuskiej Akademii Nauk, Amerykańskiej Akademii Nauk, Amerykańskiej Akademii Sztuk i Nauk czy brytyjskiego Instytutu Fizyki. Otrzymał wiele prestiżowych wyróżnień, m.in. Order Lwa Niderlandzkiego czy francuski Order Narodowy Legii Honorowej. Laureat licznych nagród, m.in.:, Nagrody Heinemana (1979), Nagrody Wolfa (1981), Medalu Lorentza (1986), Nagrody Spinoza (1995), Medalu Franklina (1995), Złotego Medalu Lomonosova (2010). W 1999 roku wraz z Martinusem J.G. Veltmanem otrzymał Nagrodę Nobla z fizyki za wyjaśnienie kwantowej struktury odziaływań słabych. W 2000 roku jego imieniem została nazwana asteroida: 9491 Thooft.
Shūji Nakamura
University of California, Santa Barbara
Nagroda Nobla 2014
Elektronik i wynalazca amerykański japońskiego pochodzenia, specjalizujący się w dziedzinie technologii półprzewodnikowych, profesor na Uniwersytecie Santa Barbara w Kalifornii (1999), dyrektor ds. badań w the Solid State Lighting & Energy Electronics Center i The Cree Chair in Solid State Lighting & Displays. W 2008 roku był współzałożycielem Soraa, Inc. in, która bazuje na strategii integracji wertykalnej struktury produkcji w kalifornijskiej dolinie krzemowej i w Santa Barbara. Uzyskał stopień inżyniera elektroniki (ang. B.ENG) w 1977 na Uniwersytecie w Tokushimie i dwa lata później tytuł magistra w tej samej dziedzinie, następnie dołączając do korporacji Nichia, również umiejscowionej w Tokushimie. Otrzymał stopień doktora na Uniwersytecie w Tokushimie w 1994 roku. Jest znany jako wynalazca niebieskiej diody LED, stanowiącej ogromny przełom w technologii oświetlania. Profesor Nakamura uzyskał za swoją pracę wiele nagród, m.in. Nishina Memorial Award (1996), Materials Research Society Medal Award (1997), Institute of Electrical and Electronics Engineers Jack A. Morton Award, British Rank Prize (1998), Medal Benjamina Franklina (2002), Milenijną Nagrodę Technologiczną (2006), nagrodę im. prof. Jana Czochralskiego (2007), Nagrodę Księcia Asturii (2008), nagrodę Harvey’a (2009), oraz Technology & Engineering Emmy Award (2012). W roku 2014, wspólnie z prof. Isamu Akasaki oraz prof. Hiroshi Amano, został laureatem nagrody Nobla z fizyki za wynalezienie wydajnej diody emitującej niebieskie światło, która jest jasnym i energooszczędnym źródłem światła białego. W 2014 roku otrzymał Order Kultury w Japonii. W roku 2013 otrzymał Charles Stark Draper Prize, a w roku 2015 Global Energy Prize.
Anton Zeilinger
Universität Wien
Nagroda Newtona 2007, Nagroda Wolfa 2010
Austriacki fizyk, przewodniczący Austriackiej Akademii Nauk, starszy naukowiec w Instytucie Optyki i Informacji Kwantowej. Anton Zeilinger ukończył studia na Uniwersytecie Wiedeńskim, tam również ukończył w 1971 roku studia doktoranckie, a następnie habilitował się w 1979 roku na Uniwersytecie Technicznym w Wiedniu. Zainteresowania naukowe prof. Zeilingera skupione są wokół podstawowych zjawisk w mechanice kwantowej, ich eksperymentalnej weryfikacji oraz zastosowaniu w informatyce kwantowej. Wspólnie z D. Greenbergerem i M. Hornem w 1989 roku wykazali wysoce nieklasyczne właściwości stanu splątanego tworzonego przez przynajmniej trzy układy kwantowe (nazwanego stanem GHZ od nazwisk odkrywców). Grupa prof. Zeilingera jako pierwsza zrealizowała eksperymentalnie korelację GHZ, wiele protokołów informatyki kwantowej, m.in. supergęste kodowanie, kwantową teleportację kubitu oraz zaobserwowała interferencję fulerenów. Profesor jest współautorem wielu książek i ponad pięciuset publikacji, w tym wielu w prestiżowych czasopismach Nature i Science, cytowanych blisko trzydzieści tysięcy razy. Wielokrotnie nagradzany, w tym: Medalem Izaaka Newtona (2008), Nagrodą Fundacji Wolfa (2010), jest również laureatem grantu ERC Advanced Grant (2008).
Halina Abramowicz
Tel Aviv University
Fizyk cząstek elementarnych, pracuje na Uniwersytecie w Tel Avivie. Absolwentka i wieloletnia wykładowczyni na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie obroniła pracę magisterską w 1974 roku, natomiast stopień doktora nauk fizycznych uzyskała w 1978 roku. Zatrudniona na stanowisku profesorskim w latach 1978-1993. Habilitację uzyskała również na Uniwersytecie Warszawskim w 1988 roku. Brała udział w eksperymentach CDHSW (oddziaływania neutrin i anty-neutrin) oraz ZUES (badanie wewnętrznej struktury protonów). Związana także z eksperymentem ATLAS, projektem prowadzonym w LHC w CERN. Jest członkiem kolaboracji FCAL zrzeszającej około 70 fizyków w celu rozwoju technologii zderzaczy liniowych. Laureatka licznych nagród i odznaczeń. W latach 2004-2006 związana z Instytutem Maxa Plancka w ramach nagrody Humboldta. W roku 2008 została członkiem Max Planck Society, natomiast w roku 2014 członkiem zagranicznym Polskiej Akademii Umiejętności.
Robert Alicki
Uniwersytet Gdański
Fizyk matematyczny, profesor nauk fizycznych (1992). Absolwent Uniwersytetu Gdańskiego (UG), gdzie uzyskał tytuł magistra w 1974 roku, stopień doktora w 1977 roku, a doktora habilitowanego w 1984 roku. Pełnił również funkcję kierownika Zakładu Metod Matematycznych Fizyki w Instytucie Fizyki Teoretycznej i Astrofizyki na Wydziale Matematyki, Fizyki i Informatyki UG, dziekana Wydziału Matematyki i Fizyki (obecnie WMFiI) UG oraz Przewodniczącego Rady Naukowej Centrum Fizyki Teoretycznej PAN. Zainteresowania naukowe prof. Alickiego skupiają się na fizyce matematycznej, nierównowagowej fizyce statystycznej, otwartych układach kwantowych, dynamicznych układach kwantowych i informatyce kwantowej, a w ostatnich latach termodynamice układów kwantowych i procesów przekształcania energii. Otrzymał stypendium Fundacji Humboldta (Monachium, 1981-1983) oraz stypendium Kościuszki (Uniwersytet Florydy, 1992-1993). Profesor wizytujący na wielu uczelniach m.in. na Uniwersytecie Nottingham (Wielka Brytania), Tokio (Japonia), Perimeter Institute w Waterloo (Kanada), Uniwersytecie w Leuven (Belgia) i w Instytucie Weizmanna (Izrael). Autor licznych publikacji, współautor monografii: „Quantum Dynamical Semigroups and Applications” (Springer, Berlin, 1987) oraz „Quantum Dynamical Systems” (Oxford University Press 2001).
Iwo Białynicki-Birula
Centrum Fizyki Teoretycznej PAN (Warszawa)
Nagroda FNP 2014
Fizyk teoretyk, profesor zwyczajny (1980) na Uniwersytecie Warszawskim, członek Polskiej Akademii Nauk od 1976 roku. Absolwent Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie obronił pracę magisterską w 1956 roku, a następnie doktorat w 1959 roku. W 1962 roku uzyskał stopień doktora habilitowanego. Specjalista w dziedzinie teorii pola i elektrodynamiki kwantowej. Wniósł przełomowy wkład do rozwoju nowoczesnej teorii pola, elektrodynamiki kwantowej i teorii renormalizacji, w tym poprzez modele rozwiązywalne ściśle. Wśród jego licznych osiągnięć znajduje się m.in. odkrycie zjawiska rozszczepienia fotonu w silnym polu magnetycznym oraz odkrycie trojańskich paczek falowych. W swojej karierze naukowej współpracuje z licznymi ośrodkami zagranicznymi, głównie ze Stanów Zjednoczonych i Niemiec. Autor 10 książek (m.in. Elektrodynamika kwantowa, Teoria kwantów. Mechanika falowa, Modelowanie rzeczywistości) i ponad 160 publikacji naukowych. Członek Polskiej Akademii Nauk, członek korespondent Polskiej Akademii Umiejętności, członek zagraniczny Royal Norwegian Academy of Sciences and Letters. Jest laureatem wielu prestiżowych nagród i wyróżnień, m.in. Nagrody Naukowej im. Marii Skłodowskiej-Curie (1975), Medalu Komisji Edukacji Narodowej (1976), Nagrody Fundacji Alfreda Jurzykowskiego (1980), Nagrody Fundacji Humboldta (1994) oraz Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (2014).
Andrzej Buras
Technische Universität München
Medal Smoluchowskiego-Warburga 2007
Fizyk teoretyk, emerytowany profesor na Uniwersytecie Technicznym w Monachium, kierownik grupy Fizyki Fundamentalnej w Instytucie Badań Zaawansowanych na Uniwersytecie Technicznym w Monachium. Absolwent Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie uzyskał stopień magistra z fizyki teoretycznej w 1971 roku. W tym samym roku wyemigrował do Danii, gdzie uzyskał stopień doktora w Instytucie Nielsa Bohra w Kopenhadze w 1972 roku. Jako postdoc pracował w Instytucie Nielsa Bohra do 1975 roku. W latach 1975-77 odbywał staż w ramach stypendium w laboratorium CERN w Genewie, następnie w latach 1977-1982 został członkiem grupy teoretycznej w Fermilab (ang. Fermi National Accelerator Laboratory) – Narodowym Laboratorium Przyśpieszania Cząstek Elementarnych im. Enrico Fermiego. W latach 1982-1988 pracował w Instytucie Maxa Plancka w Monachium, gdzie w 1988 roku został profesorem na Uniwersytecie Technicznym. Jego specjalnością są badania z zakresu oddziaływań silnych i słabych w ramach, oraz wykraczających poza Model Standardowy. Autor ponad 200 publikacji z 6 pracami cytowanymi min. 500 razy. Członek zagraniczny Polskiej Akademii Nauk, członek zagraniczny Polskiej Akademii Umiejętności oraz Bawarskiej Akademii Nauk. Laureat Nagrody Mariana Smoluchowskiego-Emila Warburga (2007) oraz grantu badawczego European Council Research Advanced Grant (2011-2016).
Zdzisław Burda
Akademia Górniczo-Hutnicza (Kraków)
Fizyk teoretyk, profesor nauk fizycznych (2006), kierownik Katedry Informatyki Stosowanej i Fizyki Komputerowej na Wydziale Fizyki i Informatyki Stosowanej Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie. Absolwent kierunku fizyka na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ), gdzie uzyskał tytuł magistra w 1988 roku. Stopień doktora uzyskał w Instytucie Fizyki UJ w 1992 roku, gdzie kontynuował pracę po doktoracie. Stopień doktora habilitowanego otrzymał w roku 1999. Zajmuje się problemem kwantowania grawitacji, zjawiskiem kondensacji, teorią układów złożonych oraz zagadnieniami interdyscyplinarnymi, w których wykorzystuje zaawansowane metody fizyki teoretycznej, teorię geometrii losowych i teorię macierzy losowych. Jego zainteresowania badawcze wychodzą poza zakres fizyki i obejmują m.in. zastosowania teorii grafów w informatyce oraz problem szacowania ryzyka finansowego, który jest jednym z najbardziej fundamentalnych zagadnień matematyki finansowej. Swoje doświadczenia naukowo-badawcze zdobywał na wielu długoterminowych stażach zagranicznych, między innymi w Instytucie Fizyki Uniwersytetu w Bielefeld w latach 1993–96 jako stypendysta Fundacji Alexandra von Humboldta i DFG, a następnie w latach 2000–01 jako stypendysta Piątego Programu Ramowego Unii Europejskiej.
Marek Cieplak
Instytut Fizyki PAN (Warszawa)
Fizyk teoretyk, profesor zwyczajny (1995), kierownik Środowiskowego Laboratorium Fizyki Biologicznej w Instytucie Fizyki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Absolwent Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie uzyskał tytuł magistra w 1973 roku. Studia doktoranckie ukończył na University of Pittsburgh w USA w 1977 roku, habilitację uzyskał na Uniwersytecie Warszawskim w 1984 roku. Odbył wiele staży zagranicznych na uniwersytetach amerykańskich i europejskich. Do głównych zainteresowań naukowych profesora należy fizyka biologiczna, teoretyczna fizyka materii skondensowanej, układy nieuporządkowane oraz fizyka płynów w nanoskali. Jest autorem ponad 250 publikacji naukowych, cytowanych ponad 5000 razy. Jest współautorem podręcznika "Teoria kwantów". Wielokrotny zdobywca nagród m.in.: Nagrody Polskiej Akademii Nauk (1978, 1996), Nagrody Dyrektora Instytutu Fizyki Polskiej Akademii Nauk (1995, 1996, 1997, 2007). W 2014 roku w konkursie ,,Cross-disease analysis of pathways related to neurodegenerative diseases” wśród laureatów znalazła się grupa profesora, która zajmuje się realizacją projektu MisingLink we współpracy z naukowcami z Cajal Institute w Hiszpanii oraz University of Limerick z Irlandii. Grupa profesora jest członkiem europejskiego konsorcjum CellulosomePlus zajmującego się bakteryjnym degradowaniem celulozy jako sposobem na wytwarzanie biopaliw.
Maciej Chorowski
Dyrektor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju
Fizyk, profesor nauk technicznych (2009), od 2014 roku kierownik Katedry Inżynierii Kriogenicznej, Lotniczej i Procesowej na Politechnice Wrocławskiej, od 2016 roku prezes Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. Absolwent Wydziału Mechaniczno-Energetycznego Politechniki Wrocławskiej, gdzie uzyskał tytuł magistra inżyniera mechanika, specjalność: chłodnictwo. W 1990 roku uzyskał na rodzimym Wydziale stopień naukowy doktora nauk fizycznych w zakresie fizyki, specjalność: fizyka techniczna. Tam też w 1999 roku otrzymał stopień doktora habilitowanego nauk technicznych w zakresie budowy i eksploatacji maszyn, specjalność: chłodnictwo; kriotechnika. Na Politechnice Wrocławskiej pełnił funkcję, m.in. Dziekana Wydziału Mechaniczno-Energetycznego (2005-2012) i Dyrektora Instytutu Inżynierii Lotniczej, Procesowej i Maszyn Energetycznych (2012-2014). Od 1998 roku współpracował z CERN, m.in. jako członek kadry (Member of Personnel). W 2007 roku był Pełnomocnikiem MNiSW ds. infrastruktury badawczej w CERN. Od początku zaangażowany w prace związane z tworzeniem Wrocławskiego Parku Technologicznego, a w latach 2002-2011 był jego prezesem. Ceniony ekspert, m.in. członek Narodowej Rady Rozwoju przy Prezydencie RP, Komitetu Wykonawczego Fusion for Energy (F4E) i Komitetu Finansowego CERN oraz przewodniczy Komisji Skraplania i Separacji Gazów Międzynarodowego Instytutu Chłodnictwa w Paryżu. Członek zespołów doradczych w MNiSW (ds. Mapy Drogowej i ds. Strategicznych Programów Badań Naukowych i Prac Rozwojowych). Autor ponad 170 publikacji naukowych. Jest jednym z inicjatorów zaangażowania przemysłu polskiego do budowy dużych urządzeń badawczych jak: Wielki Zderzacz Hadronów LHC w CERN, reaktor termonuklearny ITER w Cadarache, laser na swobodnych elektronach XFEL w Hamburgu czy kompleks akceleratorów FAIR w Darmstadt.
Ewa Gudowska-Nowak
Uniwersytet Jagielloński
Fizyk teoretyk, profesor zwyczajny (2011), pracuje w Instytucie Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego (UJ), Centrum Badań Systemów Złożonych oraz Małopolskim Centrum Biotechnologii w Krakowie. Absolwentka UJ, gdzie uzyskała tytuł magistra w 1980 roku, stopień doktora uzyskała w 1985 roku, a habilitację w 1998 roku. Zajmuje się fizyką statystyczną i termodynamiką nierównowagową, teorią fluktuacji, dyfuzji anomalnej i procesów stochastycznych w zastosowaniu do modelowania biofizycznego. Jest członkiem Zarządu Oddziału Krakowskiego PTF, Komitetu Narodowego PAN ds. Współpracy z Europejską Fundacją Nauki (2011-2014) oraz członkiem Europejskiego Towarzystwa Fizycznego. W 2006-2008 pełniła funkcję Prodziekana ds. studiów, a w 2008 i 2009-2013 kierownika Zakładu Fizyki Statystycznej w Instytucie Fizyki UJ. Jest głównym organizatorem międzynarodowych konferencji Marian Smoluchowski Symposium on Statistical Physics odbywających się corocznie w Krakowie. Koordynuje projekt badawczy BIOMAT w Krajowym Konsorcjum FEMTOFIZYKA, realizowany w budowanym w Darmstadt kompleksie akceleratorowym FAIR. Współpracuje z Uniwersytetem Technicznym i Instytutem Badania Ciężkich Jonów w Darmstadt.
Michał Heller
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II (Kraków)
Nagroda Templetona 2008
Teolog, profesor nauk teologicznych specjalizujący się w filozofii przyrody, fizyce, kosmologii relatywistycznej oraz relacji nauka-wiara, dyrektor, fundator i pomysłodawca Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych w Krakowie, pracownik Watykańskiego Obserwatorium Astronomicznego w Castel Gandolfo. Absolwent Wyższego Seminarium Duchownego w Tarnowie. Swoją karierę naukową rozpoczynał zajmując się filozofią i teologią. W 1966 roku otrzymał stopień doktora w dziedzinie kosmologii relatywistycznej. W tym samym roku przyjął posadę wykładowcy logiki i filozofii nauk w Wyższym Seminarium Duchowym w Tarnowie. Tytuł doktora habilitowanego otrzymał w 1969 roku. Od zawsze kładł duży nacisk na popularyzowanie fizyki i astronomii, czego rezultatem było wydanie książki Wobec Wszechświata. Przyczynił się także do powstania takiego czasopisma naukowego jak Acta Cosmologica. W 1972 otrzymał stanowisko docenta na Papieskim Wydziale Teologicznym, w późniejszych latach przebywał na stypendium w takich miejscach jak Katolicki Uniwersytet w Louvain la Neue, czy Katolicki Uniwersytet Ameryki. W 1982 roku otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego Wydziału Filozoficznego Papieskiej Akademii Teologicznej, gdzie był jednym ze współzałożycieli Ośrodka Badań Interdyscyplinarnych. Tytuł profesora zwyczajnego otrzymał na tej samej uczelni na początku lat 90. Wtedy też został mianowany honorowym prałatem Ojca Świętego. Jest promotorem 21 przewodów doktorskich, których tematyka bazuje na kosmologii i filozofii nauki. Członek Polskiej Akademii Umiejętności. Pierwszy polski laureat nagrody Templetona (2008).
Michał Horodecki
Uniwersytet Gdański
Fizyk teoretyk, profesor nauk fizycznych (2013), pracuje w Instytucie Fizyki Teoretycznej i Astrofizyki Uniwersytetu Gdańskiego oraz w Krajowym Centrum Informatyki Kwantowej w Gdańsku. Uzyskał stopień naukowy doktora w 2000 roku na Uniwersytecie Gdańskim, a następnie w 2007 roku stopień doktora habilitowanego. Jest członkiem gdańskiej grupy informatyki kwantowej, która wniosła wkład do budowy podstaw teorii kwantowego splątania. Ponadto w obszarze zainteresowań prof. Horodeckiego znajdują się relacje pomiędzy informatyką kwantową i termodynamiką. Był jednym z liderów gdańskiego węzła projektu RAQUEL (Randomness and Quantum Entanglement), który był realizowany w latach 2013-2016 w ramach siódmego programu ramowego UE. Autor około 150 publikacji naukowych, w tym w prestiżowym czasopiśmie „Nature” cytowanych w ponad 7000 prac. Wielokrotnie nagradzany, zarówno w kraju: Narodowe Centrum Nauki (2014), Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego (2015), jak i za granicą: QUROPE – Quantum Information Young Investigator Award (2007).
Wiesław Kamiński
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej (Lublin)
Fizyk jądrowy, profesor nauk fizycznych (1996), od 1972 roku pracuje na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej (UMCS), rektor UMCS w latach 2005-2008. Absolwent kierunku fizyka na Wydziale Matematyki i Fizyki UMCS, gdzie uzyskał tytuł magistra w 1972 roku, tam też zdobył kolejne stopnie naukowe: doktora w 1977 roku i doktora habilitowanego w 1992 roku. Jego badania koncentrują się wokół fizyki jądrowej i cząstek elementarnych, fizyki neutrin, unifikacji oddziaływań, obliczeniowej sztucznej inteligencji, a także historii i metodologii fizyki. Promotor ponad 60 prac magisterskich i 8 doktorskich. Autor, współautor i redaktor 7 książek, ponad 150 artykułów i doniesień naukowych, a także tekstów popularnonaukowych, utworów literackich i artykułów dot. organizacji i problemów socjologicznych nauki oraz środowisk naukowych. Odbywał liczne zagraniczne staże naukowe oraz gościł jako zaproszony profesor w wielu renomowanych uniwersytetach i ośrodkach badawczych na całym świecie, m.in. w Niemczech (Tybinga, Freiburg), Francji (Paryż, Strasburg), Grecji (Janina, Ateny), Finlandii (Helsinki, Jyväskylä), Włoszech (Mediolan, Triest), Rosji (Dubna), USA (Stanford, Berkeley) i na Węgrzech (Debreczyn). Był konsultantem Committee on the International Freedom of Scientists Amerykańskiego Towarzystwa Fizycznego (1988-1990), członkiem zespołów przy Ministrze Nauki i Szkolnictwa Wyższego: Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Mobilności i Karier Naukowych (2007-2008), Zespołu ds. Opracowania Założeń Reformy Systemu Nauki oraz Założeń Reformy Systemu Szkolnictwa Wyższego (2007-2008). Jest członkiem towarzystw naukowych i komitetów: Europejskiego oraz Polskiego Towarzystwa Fizycznego (prezes w latach 2010-2013), Lubelskiego Towarzystwa Naukowego, Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Komitetu Redakcyjnego „International Journal of Nonlinear Phenomena and Complex Systems”, Komitetu Historii Nauki i Techniki PAN, Rady Naukowej kwartalnika „Barometr regionalny. Analizy i prognozy”, Rady Naukowej Centrum Jana Pawła II w Lublinie.
Andrzej Królak
Instytut Matematyczny PAN (Warszawa)
Fizyk teoretyk, profesor Instytutu Matematycznego Polskiej Akademii Nauk (od 2003) i Narodowego Centrum Badań Jądrowych, dyrektor Fundacji Rozwoju Matematyki Polskiej. Ukończył studia fizyczne na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie uzyskał stopień doktora w 1983 roku. W 1990 roku w Instytucie Matematycznym Polskiej Akademii Nauk uzyskał stopień doktora habilitowanego nauk fizycznych w zakresie fizyki, specjalność: fizyka teoretyczna. Współpracuje z Instytutem Fizyki Grawitacyjnej Maxa Plancka (Max Planck Institute for Gravitational Physics) w Niemczech oraz z Laboratorium Napędu Odrzutowego NASA (ang. Jet Propulsion Laboratory) w Stanach Zjednoczonych. Jego zainteresowania naukowe obejmują fenomena grawitacyjne przewidziane przez ogólną teorię względności. Obecnie pracuje nad teoretycznymi i praktycznymi aspektami analizy danych z detektorów fal grawitacyjnych. W przeszłości prowadził zespół zajmujący się analizą danych z włoskich detektorów EXPLORER oraz NAUTILUS, które przeprowadziły pierwsze poszukiwania fal grawitacyjnych w obszarze całego nieba pochodzących od obracających się gwiazd neutronowych. Obecnie jest liderem polskiego zespołu naukowców Virgo-POLGRAW analizującego dane gromadzone przez detektory LIGO i Virgo. Członek Zarządu projektu Virgo. Jego praca przyczyniła się do pierwszej bezpośredniej obserwacji fal grawitacyjnych, za co, wraz z zespołem, otrzymał medal im. M. Kopernika (2015) oraz Nagrodę Specjalną Fizyki Fundamentalnej (ang. Special Breakthrough Prize in Fundamental Physics) (2016). Został również dwukrotnie nagrodzony przez Fundację Badań nad Grawitacją (ang. Gravity Research Foundation) (1982 oraz 1987). Współautor (wraz z P. Jaranowskim) monografii "Gravitational Wave Data Analysis", Cambridge University Press (2009).
Maciej Lewenstein
Institut de Ciències Fotòniques (Barcelona)
Nagroda FNP 2011
Fizyk teoretyk, profesor nauk fizycznych (1993), od 2005 roku pracuje w Instytucie Fotoniki (ICFO) w Barcelonie oraz w Katalońskiej Instytucji Badań i Studiów Zaawansowanych (ICREA). Absolwent Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie uzyskał tytuł magistra w 1978 roku. Stopień doktora obronił na Uniwersytecie w Essen w 1983 roku, a doktora habilitowanego w Instytucie Fizyki Polskiej Akademii Nauk w 1986 roku. Na Uniwersytecie Harvarda pracował z laureatem Nagrody Nobla prof. Royem Glauberem. Pracował również we francuskim Centrum Badań Jądrowych w Saclay (1995-98) oraz na Uniwersytecie Leibniza w Hanowerze (1998-2005). Zainteresowania profesora są bardzo zróżnicowane i obejmują m.in.: optykę kwantową, mechanikę kwantową, kwantową teorię informacji, fizykę statystyczną, fizykę atomową, nano- i biofotonikę, a nawet modelowanie układów biologicznych. Jego publikacja „Theory of high-harmonic generation by low-frequency laser fields” (Phys. Rev. A, 1994) była cytowana ponad 2000 razy. Znalazł zaszczytne miejsce w raporcie The World's Most Influential Scientific Minds 2014, jak również na liście najczęściej cytowanych autorów opublikowanej przez Thomson Reuters w 2014, 2015 i 2016 roku. Koordynator kilkudziesięciu projektów badawczych. Autor dwóch książek o polskim jazzie. Laureat wielu prestiżowych nagród m.in.: Nagrody Naukowej Humboldta (2007), Nagrody Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej (2011), Nagrody Jana Gutenberga Uniwersytetu w Moguncji (2013) oraz Nagrody Europejskiego Towarzystwa Fizycznego (2013). Ponadto otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego (2016).
Jerzy Andrzej Lukierski
Uniwersytet Wrocławski
Fizyk teoretyk, profesor nauk fizycznych (1983), związany z Zakładem Teorii Oddziaływań Fundamentalnych i Grawitacji Kwantowej Instytutu Fizyki Teoretycznej Uniwersytetu Wrocławskiego. Absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego, gdzie uzyskał tytuł magistra w 1956 roku, stopień doktora w 1961 roku, a doktora habilitowanego w 1967 roku. Zajmuje się problemami matematycznymi teorii oddziaływań fundamentalnych, zagadnieniem symetrii i supersymetrii oraz modelami teoriopolowymi. Od 1990 roku zajmuje się deformacjami kwantowymi symetrii, geometriami nieprzemiennymi i modelami kwantowej grawitacji. Przez pięć kolejnych kadencji w latach 1991-2005 sprawował funkcję dyrektora Instytutu Fizyki Teoretycznej Uniwersytetu Wrocławskiego. Przez ponad 30 lat, tj. w latach 1975-2006, szefował Zakładowi Fizyki Wysokich Energii i Cząstek Elementarnych. W kadencji 2007-2011 pełnił funkcję wiceprzewodniczącego Komitetu Fizyki PAN. Jest autorem i współautorem ponad 350 prac naukowych, promotorem 19 doktoratów. Wśród wielu przyznanych mu nagród i wyróżnień należy wymienić Nagrodę im. Marii Skłodowskiej-Curie (1995) oraz Nagrodę Prezesa Rady Ministrów za wybitny dorobek naukowy (2010).
Adam Maj
Instytut Fizyki Jądrowej PAN (Kraków)
Fizyk jądrowy, profesor nauk fizycznych (2006), pracuje w Instytucie Fizyki Jądrowej im. Henryka Niewodniczańskiego Polskiej Akademii Nauk, członek Rady Naukowej Instytutu Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie, Rady Naukowej Środowiskowego Laboratorium Ciężkich Jonów Uniwersytetu Warszawskiego, Rady Naukowej GANIL w Caen, we Francji oraz Komitetu Koordynującego Europejską Fizykę Jądrową (NUPECC). W 1979 roku obronił tytuł magistra Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Stopień doktora uzyskał w grudniu 1988 roku w Instytucie Fizyki Jądrowej w Krakowie, a w 2001 roku stopień doktora habilitowanego w Instytucie Fizyki Jądrowej im. Henryka Niewodniczańskiego PAN. W latach 1979 – 1988 pełnił funkcję asystenta w Instytucie Fizyki Jądrowej w Krakowie. W latach 1982 – 1984 gościnnie działał w Instytucie Hahn-Meitner we wschodnim Berlinie. Był wykładowcą w Instytucie Fizyki Jądrowej w Krakowie w latach 1988 – 2001. W latach 1989-1990 przebywał w Instytucie Nielsa Bohra w Kopenhadze jako „post-doc”, zaś w 1996 – jako profesor wizytujący. W latach 2011-2016 był dyrektorem naukowym w Instytucie Fizyki Jądrowej PAN, a wcześniej był kierownikiem Oddziału Fizyki Jądrowej i Oddziaływań Silnych. Specjalizuje się w tematyce gorących jąder atomowych i jąder o egzotycznych kształtach oraz spektroskopii wysokospinowej. Jest współautorem około 260 prac. Członek wielu polskich i zagranicznych specjalistycznych Komitetów Naukowych, w tym Polskiej Akademii Nauk, Prezydium Polskiej Akademii Nauk, Komitetu Narodowego do spraw Współpracy z Europejską Fundacją Nauki (ESF). Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (2013), od 2017 roku przewodniczy Sekcji Fizyki Jądrowej PTF.
Szymon Malinowski
Uniwersytet Warszawski
Fizyk, specjalność fizyka atmosfery, profesor nauk o Ziemi (2008), dyrektor Instytutu Geofizyki Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego (UW) i przewodniczący Komitetu Geofizyki PAN. Absolwent kierunku fizyka, specjalności fizyka atmosfery na Wydziale Fizyki UW, gdzie uzyskał tytuł magistra w 1982 roku. W 1988 roku obronił doktorat w Instytucie Geofizyki PAN, a dziesięć lat później w tym samym instytucie otrzymał stopień doktora habilitowanego. Zainteresowania naukowe prof. Malinowskiego obejmują fizykę chmur i opadów, turbulencję atmosferyczną, modelowanie numeryczne procesów atmosferycznych, pomiary atmosferyczne z pokładu samolotu, pomiary zdalne, przewidywalność procesów atmosferycznych. Pracował nad aspektami meteorologii stosowanej, m.in. oddziaływaniem chłodni kominowych z atmosferą. W latach 1990-1992 pracował na Wydziale Fizyki Universite du Quebec a Montreal w Kanadzie. Odbył wiele staży zagranicznych w tym w Institut für Physik der Atmosphäre, DLR, Oberpfaffenhofen k. Monachium (Niemcy), w Centre National de Recherches Météorologiques, Tuluza (Francja), wielokrotnie w National Center for Atmospheric Research w Boulder (USA), w Kavli Institute for Theoretical Physics University of California, Santa Barbara (USA), oraz jako profesor wizytujący w Institut für Physik der Atmosphäre, Johannes Gutenberg-Universität Mainz (Niemcy). Jest członkiem wielu rad i komitetów naukowych, a także członkiem korespondentem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Jest współzałożycielem, autorem i redaktorem portalu http://naukaoklimacie.pl, którego misją jest dostarczenie w przystępny i przejrzysty sposób wiarygodnej, dobrze udokumentowanej wiedzy o systemie klimatycznym naszej planety.
Zbigniew Nawrat
Śląski Uniwersytet Medyczny (Katowice)
Fizyk teoretyk, doktor habilitowany nauk medycznych, adiunkt w Katedrze Kardiochirurgii i Transplantologii Wydziału Lekarskiego z Oddziałem Lekarsko-Dentystycznym w Zabrzu Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Ukończył studia na kierunku fizyka na Uniwersytecie Śląskim w 1984 roku, uzyskał stopień doktora w 1996 roku, a w 2013 roku doktora habilitowanego na Śląskiej Akademii Medycznej w Zabrzu. Jest autorem pionierskich prac badawczych w dziedzinie sztucznych narządów, głównie protez serca: zastawek i pomp krwi. Komory wspomagania serca POLVAD zostały wdrożone klinicznie w 1993 roku. Jest ojcem robota kardiochirurgicznego Robin Heart – pierwszego polskiego i europejskiego robota do operacji na sercu. Wprowadził i rozwija z zespołem medyczne zastosowania technologii wirtualnej przestrzeni oraz metody symulacji operacji chirurgicznych. Od 1991 zaangażowany w tworzenie ośrodka badawczo-wdrożeniowego w zabrzańskiej Fundacji Rozwoju Kardiochirurgii im. prof. Z Religi (FRK), w ramach której współtworzył i pracował w Pracowni Sztucznego Serca, następnie tworzył i kierował Pracownią Biocybernetyki oraz Centrum Doskonałości ProCordis, którego był dyrektorem naukowym. W 2007 zastąpił Zbigniewa Religę (był jego zastępcą) na stanowisku dyrektora Instytutu Protez Serca. Jest też założycielem i od 2012 roku prezydentem zabrzańskiego Międzynarodowego Stowarzyszenia Na Rzecz Robotyki Medycznej. Jest twórcą i organizatorem wielu konferencji i warsztatów takich jak np. BioMedTech Silesia, Roboty Medyczne (pierwsza i jedyna konferencja specjalistyczna w tej dziedzinie), Warsztaty Chirurgiczne (od narzędzi klasycznych do zrobotyzowanych). Założyciel i redaktor czasopisma „Medical Robotics Reports" (pierwsze wydanie: grudzień 2012).
Witold Nazarewicz
Michigan State University
Nagroda Bonnera 2012, Nagroda Flerova 2017
Fizyk teorii jądra atomowego, profesor zwyczajny (1994), od 1994 i 2014 roku jest profesorem fizyki odpowiednio na Uniwersytecie Warszawskim oraz na Uniwersytecie Stanu Michigan, gdzie jest dyrektorem naukowym Facility for Rare Isotope Beams. Absolwent Politechniki Warszawskiej, gdzie uzyskał stopień magistra inżyniera Fizyki Technicznej i Matematyki Stosowanej w 1977 roku. Stopień doktora uzyskał w Instytucie Badań Jądrowych w Świerku w 1981 roku, habilitował się na Uniwersytecie Warszawskim w 1986 roku. Jako postdoc pracował na Uniwersytecie w Lund i Instytucie Nielsa Bohra w Kopenhadze. W latach 1977-1991 pracował na Politechnice Warszawskiej. W latach 1995-2014 był profesorem na Uniwersytecie Stanowym Tennessee w Knoxville. W latach 1999-2011 był dyrektorem naukowym Holifield Radioactive Ion Beam Facility w Oak Ridge National Laboratory. Specjalizuje się w tematyce struktury jądra atomowego i teorii silnie skorelowanych układów. Jest autorem ponad 400 publikacji naukowych cytowanych ponad 20000 razy. Członek wielu międzynarodowych komitetów naukowych. Jest laureatem wielu prestiżowych nagród i wyróżnień, m.in. Nagrody Indywidualnej Polskiego Towarzystwa Fizycznego (1986), Nagrody Bonnera Amerykańskiego Towarzystwa Fizycznego (2012) i nagrody Florowa Zjednoczonego Instytutu Badań Jądrowych (2017).
Paweł Nurowski
Centrum Fizyki Teoretycznej PAN (Warszawa)
Fizyk teoretyk, profesor nauk fizycznych (2012), pracuje w Centrum Fizyki Teoretycznej (CFT) Polskiej Akademii Nauk, członek Rady Naukowej CFT PAN. Ukończył studia z fizyki teoretycznej na Uniwersytecie Warszawskim w 1987 roku oraz fizyki matematycznej (Magister Philosophiae in Mathematical Physics) w SISSA (Triest) w 1991 roku. Doktoryzował się we Włoszech (SISSA, Triest) w 1993 roku, a następnie uzyskał habilitację w 2006 roku. W latach 2002-2013 profesor wizytujący w wielu ośrodkach, m.in.: Uniwersytet w Pittsburghu (USA), University of Auckland (Nowa Zelandia), King's College London (Wielka Brytania), Humboldt-Universitaet zu Berlin (Niemcy), Uniwersytet Stony Brook (USA), Utah State University (USA), czy Australijski Uniwersytet Narodowy. Autor wielu prac z zakresu fizyki matematycznej, geometrii różniczkowa, klasycznej teorii pola i ogólnej teorii względności. Wykonawca i kierownik wielu grantów polskich i brytyjskich (EPSRC).
Marek Samoć
Politechnika Wrocławska
Nagroda FNP 2016
Chemik, specjalista w dziedzinie chemii fizycznej, profesor nauk chemicznych (2007), kierownik Katedry Inżynierii i Modelowania Materiałów Zaawansowanych na Wydziale Chemicznym Politechniki Wrocławskiej. Absolwent kierunku chemia fizyczna na Wydziale Chemicznym Politechniki Wrocławskiej, gdzie uzyskał tytuł magistra w 1973, w 1977 roku stopień doktora i w 1985 roku doktora habilitowanego. Odbył staże zagraniczne w National Research Council of Canada na przełomie 1979/80 roku, gdzie pracował z laserami i skupiał się na badaniu oddziaływań światła laserowego z materią. W latach 80-tych prowadził badania w Dartmouth Collage i na Uniwersytecie Stanowym w Buffalo (USA). W latach 1991-2008 pracował w Centrum Fizyki Laserowej Australijskiego Uniwersytetu Narodowego w Canberze. Profesor Samoć jest specjalistą w dziedzinie chemii fizycznej, zaangażowanym w badania nad nowymi materiałami dla optoelektroniki i fotoniki. Uczony bada nanostruktury o różnym charakterze: tzw. nanocząstki plazmoniczne, półprzewodnikowe kropki kwantowe, nanokryształy zawierające jony lantanowców, struktury zawierające molekuły biologiczne, takie jak białka i DNA. Konstruktor zaawansowanych i unikalnych w skali światowej urządzeń do pomiarów optycznych. Instrumenty te stanowią wyposażenie utworzonej przez profesora pracowni fizyki laserowej, która jest jednym z wiodących ośrodków badawczych w optyce nieliniowej na świecie. Laureat wielu prestiżowych grantów, m.in. MISTRZ (2013) Fundacji na rzecz Nauki Polskiej oraz MAESTRO Narodowego Centrum Nauki (2014). Otrzymał Nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej 2016 w obszarze nauk chemicznych i o materiałach za badania materiałów nanostrukturalnych dla optyki nieliniowej. Artykuły, które publikował m.in. w czasopismach „Nano Letters” i „Advanced Materials” były cytowane ponad 7 tysięcy razy, co umieszcza profesora w gronie 20 najczęściej cytowanych polskich chemików.
Józef Spałek
Uniwersytet Jagielloński
Nagroda FNP 2016
Fizyk teoretyk, profesor nauk fizycznych (1993), od 1994 roku kierownik Zakładu Teorii Materii Skondensowanej i Nanofizyki w Instytucie Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, od 2013r. również kierownik Linii Badawczej IV: Materiały i Układy Kwantowe w Akademickim Centrum Materiałów i Nanotechnologii na Akademii Górniczo-Hutniczej. Absolwent kierunku fizyka teoretyczna na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie uzyskał tytuł magistra w 1969 roku. Studia doktoranckie ukończył na Akademii Górniczo-Hutniczej w 1975 roku, po czym uzyskał habilitację w 1981 roku na Uniwersytecie Jagiellońskim, zaś tytuł profesora nauk fizycznych otrzymał w 1993 roku na Uniwersytecie Warszawskim. Odbył wiele staży zagranicznych m.in.: w Imperial College (1978-79), na Uniwersytecie Paryskim (1983/84), na uniwersytecie Purdue (USA, 1988-90) oraz na Uniwersytecie Harvarda (1995/96). Jest światowej klasy liderem w dziedzinie kwantowej fizyki materii skondensowanej. Do Jego głównych osiągnięć należy opracowanie modelu t-J i zastosowanie go do opisu układów skorelowanych, odkrycie spinowo zależnych mas kwazicząstki w układach skorelowanych oraz zaproponowanie nowej metody obliczeń struktury elektronowej w układach nanoskopowych, bazującej na metodzie ścisłej diagonalizacji połączonej z optymalizacją ab initio funkcji falowej (tzw. metoda EDABI). Pełnił funkcję kierownika studiów doktoranckich w Instytucie Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1999-2000. Członek Rady Nauki w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego (2004-2010). Laureat wielu prestiżowych nagród m.in. Nagrody Prezesa Rady Ministrów (2016) oraz Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (2016).
Tomasz Story
Instytut Fizyki PAN (Warszawa)
Fizyk doświadczalny, profesor nauk fizycznych (2005), kierownik Oddziału Fizyki Półprzewodników oraz Wiceprzewodniczący Rady Naukowej Instytutu Fizyki PAN w Warszawie. Absolwent Politechniki Lwowskiej, na której w 1982 roku ukończył elektronikę i automatyzację. Rozprawę doktorską obronił w 1989 roku w Instytucie Fizyki Polskiej Akademii Nauk. W 1998 roku uzyskał stopień doktora habilitowanego. Zajmuje się fizyką materiałów półprzewodnikowych i magnetycznych. W 2012 roku jego zespół wytworzył krystaliczne izolatory topologiczne i zbadał ich właściwości. Wyniki zostały zawarte w pracy opublikowanej w czasopiśmie Nature Materials, cytowanej ponad 350 razy. Autor około 150 publikacji naukowych w tym w prestiżowych czasopismach takich jak: „Science”, „Nature Materials”, „Nature Communications”. Laureat Nagrody Naukowej im. W. Rubinowicz Polskiego Towarzystwa Fizycznego (1993).
Andrzej Udalski
Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego
Nagroda FNP 2002, Nagroda Dana Davida 2017
Astronom i astrofizyk, profesor nauk fizycznych (2000). Ukończył studia astronomiczne na Uniwersytecie Warszawskim (UW), doktoryzował się w 1988 roku, po czym uzyskał habilitację w 1995 roku. W latach 2008-2016 pełnił funkcję dyrektora Obserwatorium Astronomicznego UW. Od około 15 lat kieruje stworzonym przez siebie zespołem astronomów warszawskich, uczestniczących w wieloletnim programie masowej fotometrii gwiazd OGLE (Optical Gravitational Lensing Experiment), którego osiągnięcia są najbardziej znane w świecie ze wszystkich współczesnych osiągnięć astrofizyków polskich. Do ważnych wyników naukowych tego zespołu należy odkrycie pierwszego zjawiska mikrosoczewkowania w naszej Galaktyce, a następnie - dokonanie rewizji odległości do Wielkiego Obłoku Magellana. W połowie 2001 roku samodzielnie zbudował i uruchomił stojącą pod względem technicznym na najwyższym światowym poziomie kamerę mozaikową, która niepomiernie zwiększyła wydajność polskiego teleskopu pracującego w Chile (kamera CCD z ponad 65 milionami elementów światłoczułych). Oryginalnym pomysłem prof. Udalskiego było też wykorzystanie możliwości polskiego teleskopu do poszukiwania ciał o małych masach. Dokładność obserwacji umożliwiła rewizję skali odległości we Wszechświecie i odkrycie wielu ciemnych obiektów towarzyszących gwiazdom. Członek Polskiej Akademii Nauk, członek korespondent Polskiej Akademii Umiejętności. Jest laureatem m.in. Nagrody Wydziału III PAN (1994), Nagrody Prezesa Rady Ministrów (1996), nagrody Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej (2002) oraz nagrody Dan David Prize (2017).
Maciej Wojtkowski
Uniwersytet Mikołaja Kopernika (Toruń)
Nagroda FNP 2012
Fizyk, specjalizujący się w optyce stosowanej, fizyce medycznej i doświadczalnej, profesor nauk fizycznych (2014), pracuje w Instytucie Chemii Fizycznej PAN oraz w Instytucie Fizyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, jest kierownikiem grupy Optyki Fizycznej i Biofotoniki. Absolwent kierunku fizyka na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, gdzie uzyskał tytuł magistra w 1999 roku, stopień doktora w 2003 roku i habilitację w 2010 roku. Spędził kilka lat pracując za granicą: na Uniwersytecie w Wiedniu w latach 1998-2001 oraz w Massachusetts Institute of Technology w latach 2003-2005; odbył także staże zagraniczne na Uniwersytecie Kent w Canterbury oraz na Uniwersytecie Zachodnioaustralijskim w Perth. W 2016 roku w ramach europejskiego grantu ERA Chairs został wybrany w międzynarodowym konkursie na szefa nowego zakładu w Instytucie Chemii Fizycznej PAN. Zajmuje się zastosowaniami optyki w biologii i medycynie. Jego tematyka badawcza opiera się na rozwoju metody funkcjonalnej Tomografii Optycznej OCT do obrazowania komórek i tkanek. Autor wielu patentów i zgłoszeń patentowych. Członek Komitetu Biocybernetyki i Inżynierii Biomedycznej Polskiej Akademii Nauk, członek korespondent Polskiej Akademii Umiejętności. Laureat wielu wyróżnień za dokonania naukowe: otrzymał m.in. stypendium tygodnika „Polityka” (2001), stypendium START (2003) oraz subsydium POWROTY/HOMING (2006) Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, Nagrodę dla Młodego Naukowca (EURYI) przyznawaną przez European Science Foundation – ESF (2007), Medal Młodego Uczonego Politechniki Warszawskiej (2008), Nagrodę Premiera za pracę habilitacyjną (2010) oraz Nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (2012) za opracowanie i wprowadzenie do praktyki okulistycznej metody tomografii optycznej z detekcją fourierowską.
Andrzej Kajetan Wróblewski
Uniwersytet Warszawski
Medal Smoluchowskiego 1999
Fizyk cząstek elementarnych i badacz historii fizyki; ukończył studia fizyki na Uniwersytecie Warszawskim i w 1961 r. uzyskał stopień doktora; jego promotorem był Marian Danysz, który wraz z Jerzym Pniewskim dokonał sławnego odkrycia hiperjąder. Wróblewski uzyskał habilitację w 1964 r., a w 1971 otrzymał tytuł profesora. Najpierw zajmował się badaniami hiperjąder, potem zaczął badać oddziaływania cząstek przy wielkich energiach. Do jego osiągnięć należy znalezienie opisu liczby cząstek produkowanych w zderzeniach wielkich energii, nazywanego w literaturze światowej „zależnością Wróblewskiego”. Wprowadził również i zbadał współczynnik tłumienia pojawiania się kwarków s (kwarków dziwnych) w oddziaływaniach wielkich energii (zwany w literaturze „współczynnikiem Wróblewskiego”). Jest współautorem (wraz z Januszem Zakrzewskim) podręcznika „Wstęp do fizyki”, a także autorem m.in. książek „Prawda i mity w fizyce”, Historia fizyki” oraz „200 uczonych w anegdocie”. Był dyrektorem Instytutu Fizyki Doświadczalnej UW (1975-1981), dziekanem Wydziału Fizyki UW (1986-1989), a w lipcu 1989 r. został pierwszym demokratycznie wybranym rektorem Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 1992-1995 był przewodniczącym Rady d/s Nauki przy Prezydencie RP Lechu Wałęsie. Obecnie jest emerytowanym profesorem w Zakładzie Fizyki Cząstek i Oddziaływań Fundamentalnych UW. Jest przewodniczącym Rady Naukowej Instytutu Historii Nauki PAN i przewodniczącym Rady Redakcyjnej „Postępów Fizyki”. Członek Polskiej Akademii Nauk (od 1976 r.) i Polskiej Akademii Umiejętności (od 1998; od 2009 wiceprezes); otrzymał doktoraty honorowe Uniwersytetu w Siegen (Niemcy -1980), Uniwersytetu Chapmana (Orange, Kalifornia, USA - 1990), Uniwersytetu w Glasgow (Szkocja - 1992), Politechniki Warszawskiej (2011) i Uniwersytetu Jana Kochanowskiego (2017). Wyróżniony m.in. Nagrodą Marii Skłodowskiej-Curie (1973) i Medalem Mariana Smoluchowskiego (1999).
Zadanie finansowane w ramach umowy 942/1/P-DUN/2017 ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę.